Jak wiadomo, urlop wypoczynkowy przysługuje pracownikom pozostającym w stosunku pracy (m.in. umowa o pracę), co oznacza, że zleceniobiorcy i zatrudnieni na umowę o dzieło nie mogą liczyć na płatny urlop wypoczynkowy.
Mimo że urlop jest jednym z najbardziej oczywistych praw przysługujących pracownikom, nie każdy umie we właściwy sposób określić jego wymiar. Kodeks pracy podpowiada jak obliczyć urlop. Wymiar urlopu zależny jest od stażu pracy oraz wykształcenia pracownika. Jeżeli pracownik zatrudniony jest krócej niż 10 lat, przysługuje mu 20 dni płatnego urlopu, natomiast jeżeli jest zatrudniony co najmniej 10 lat, wymiar urlopu wynosi dla niego 26 dni.
Staż urlopowy oblicza się, sumując cały okres zatrudnienia, bez uwzględnienia sposobu ustania stosunku pracy lub przerw w zatrudnieniu. Co jednak należy rozumieć pod pojęciem stażu pracy? Jest to łączny okres zatrudnienia, który stanowi podstawę do otrzymania określonych praw pracowniczych – np. prawo do emerytury, prawo do odprawy, prawo do nagrody jubileuszowej, czy, wspomniane wyżej, prawo do urlopu wypoczynkowego. Okresy niewliczane do stażu pracy, to: okres urlopu bezpłatnego, okres prowadzenia działalności gospodarczej oraz okres zatrudnienia na podstawie umów cywilnoprawnych. Dobra wiadomość dla młodych ludzi, którzy dopiero wkraczają na rynek pracy, jest taka, że do stażu urlopowego wliczane są lata nauki. Absolwentom szkół wyższych dolicza się 8 lat – nie ma tu znaczenia, czy absolwent taki ma tytuł magistra, czy licencjata. Za szkołę policealną państwo doliczy nam do stażu 6 lat, zaś za samą szkołę średnią – 4 lata. Pracownikom, którzy ukończyli średnią szkołę zawodową (również tym, którzy ukończyli średnią szkołę zawodową dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych) dolicza się 5 lat, a absolwentom zasadniczych szkół zawodowych 3 lata.
Co w przypadku, gdy pracownik już w trakcie pobierania nauki był zatrudniony na umowę o pracę? Wybiera się dla niego korzystniejszy wariant, co oznacza, że do stażu urlopowego wlicza się albo okres zatrudnienia w trakcie pobierania nauki, albo okres nauki. Nie ma więc mowy o sumowaniu okresów pobierania nauki z okresem pozostawania w stosunku pracy. Nie sumuje się również lat nauki w różnych szkołach. Warto pamiętać, że staż pracy obejmuje również okresy, w których pracownik faktycznie tej pracy nie świadczył, np. okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych, czynnej i zawodowej służby wojskowej, urlopu wychowawczego, studiów doktoranckich (nie więcej niż 4 lata, pod warunkiem uzyskania tytułu doktora), itd.
Co ciekawe, sposób udzielania urlopu wypoczynkowego również jest regulowany przez Kodeks pracy – jedna część urlopu musi wynosić 14 dni kalendarzowych. Poruszając temat urlopu wypoczynkowego dobrze jest wspomnieć o zaległym urlopie, tzn. urlopie niewykorzystanym w roku kalendarzowym, w którym przysługiwał. Zgodnie z Kodeksem pracy niewykorzystany urlop przechodzi na kolejny rok i należy go wykorzystać do końca września. Resort pracy planował wprowadzenie nowego Kodeksu pracy, zgodnie z którym zmienić się miała ilość przysługujących dni urlopu (26 dni urlopu płatnego dla wszystkich, niezależnie od stażu pracy) oraz zasady przedawnienia urlopu (należałoby go wykorzystać najpóźniej do końca marca kolejnego roku), miała również nastąpić likwidacja płatnego urlopu na żądanie. Ostatecznie, projekt nowego Kodeksu nie wszedł w życie, dlatego w 2019 roku nadal obowiązują zasady identyczne, co w latach poprzednich. Na koniec należy wspomnieć o prawie do urlopu ojcowskiego, istnienia którego prawdopodobnie wielu ojców nie jest świadomych. Urlop ojcowski wynosi 2 tygodnie i można go wykorzystać zanim dziecko ukończy 2 rok życia (np. w trakcie urlopu macierzyńskiego lub wychowawczego matki dziecka).
Podsumowując, warto zdawać sobie sprawę z praw przysługujących pracownikom, a zwłaszcza z tych dotyczących zasad naliczania i udzielania płatnego urlopu wypoczynkowego, ponieważ zasłużone wakacje, to jeden z najpiękniejszych benefitów wynikających ze świadczenia pracy.
