Człowiek ma prawo do tego, by jego praca nie pozostała bez zapłaty. Upominał się o to Pan Jezus, o czym możemy przeczytać na kartach ewangelii. Czy jednak zawsze pracownik jest wystarczająco opłacony? Czy zawsze mamy do czynienia z solidną zapłatą, otrzymaną w terminie? Niestety nie zawsze pracodawca wypłaca na czas przewidziane przez kodeks pracy wynagrodzenie. Niejednokrotnie robi to na raty lub zaniża wymiar godzinowy pracy swoich podwładnych, aby móc zapłacić mniej względem niego za wykonaną przezeń pracę.
Inną formą zaniedbań pracodawcy jest też wypłacanie części należności „na rękę”, bez odprowadzania nie tylko podatku, ale także należnych składek na ubezpieczenia społeczne, wynikających z większej płacy. Wówczas pracownik zazwyczaj na papierze ma najniższą krajową, a zarabia o ładnych kilkaset złotych więcej. Taki stan rzeczy wydaje się pracownikowi dobry, jednak wszystko ma swoje granice. W tym wypadku jest to pewien graniczny wiek, w którym zaczynamy się interesować wysokością naszej przyszłej emerytury.
Kolejnym zaniechaniem pracodawcy bywa często niezgłaszanie do ZUS-u nadgodzin, jakie pracownik przepracował. Często możemy je zauważyć na naszym „pasku” jako pozycja „premia” lub czasem „premia 2”. Takie zabiegi to czyste oszustwo i oszczędzanie kosztem pracownika. Jest to inna forma wymigiwania się od opłacania składek społecznych i chyba nawet podatku. Tak więc przekręt goni przekręt. Najgorzej, jeśli te wszystkie sytuacje zbiegną się razem i pracownik prawie w ogóle nie ma żadnego zabezpieczenia na przyszłość.
Taka sytuacja ma przecież miejsce — i to w bardzo radykalny sposób — gdy pracownik jest zatrudniony „na czarno”. Wtedy nie ma ani prawa do żadnego urlopu, ani nie są odprowadzane składki na jego ubezpieczenie zdrowotne czy społeczne, ani też nie jest mu to liczone do czasu przepracowanych lat na poczet obliczeń emerytalnych. Krótko mówiąc, nikt oficjalnie nie wie o jego pracy. To bardzo niebezpieczne dla pracownika, bo może mieć dla niego przykre skutki.
Oczywiście pracodawca ma też się czego obawiać. Po pierwsze, gdy mu to zostanie udowodnione, może otrzymać zarzut uchylania się od płacenia podatku, po drugie, zaniedbanie troski o pracownika, gwarantowane kodeksem pracy, i dodatkowo narażanie go na sytuację niemożności dbania o swoje zdrowie. Oczywiście, mniejsze konsekwencje będą w przypadku, gdy pracownik jest w ogóle oficjalnie zatrudniony, jednak składki są odprowadzane w uszczuplonym składzie. Jednak trzeba pamiętać, że w przypadku niezgłaszania nadgodzin jest to także działanie na szkodę pracownika ze względu na zmniejszanie jego czasu przepracowanego w oczach ZUS-u.
Ten ostatni mógłby mieć prawo kontrolować takie przypadki, gdy istnieje podejrzenie popełnienia przestępstwa przez pracodawcę, jednak nic mi na temat takich jego uprawnień nie wiadomo. A byłoby to całkiem uzasadnione, tak jak jego wezwania przed komisję lekarską w sprawie podejrzenia nieuprawnionego przebywania na urlopie chorobowym, zresztą będące obligatoryjnymi w momencie, gdy to na ZUS przechodzi obowiązek wypłacania wynagrodzenia za „chorobowe”, czyli po upływie 30 dni od daty rozpoczęcia pobierania świadczeń z tego tytułu w przypadku, gdy czas zwolnienia lekarskiego wykracza poza ten okres.
ZUS byłby świetnym kontrolerem. Dzięki jego działalności pracownicy mogliby pożegnać się z obawami o swoją przyszłość materialną, czy — konkretniej to ujmując — finansową. Po jakimś czasie pracodawcy uciekający się do takich praktyk zniknęliby z rynku pracy i zapadli ze wstydu pod ziemię.
Jednak na razie takie sytuacje mają jeszcze — choć już coraz rzadziej, chociażby ze względu na niskie bezrobocie — miejsce w naszym kraju. Czasami warto upominać się osobiście u swojego pracodawcy o takie, jak przewiduje kodeks pracy wynagrodzenie, o prawo do nadgodzin czy urlopu na żądanie. Jest wiele sytuacji, w których takie zwykłe upomnienie się o swoje łamie te okropne praktyki i wykorzenia je z zakładu pracy na dobre. Dlatego warto mówić, zgłaszać, walczyć o swoje i działać.
